-
1 берәр
числ.; разд.1) по одно́й шту́ке, по одному́һәр кешегә берәр бүлмә — ка́ждому по (одно́й) ко́мнате
берәр дәфтәр тарату — разда́ть по одно́й тетра́ди
2) в знач. неопр. мест. како́й-нибудь, ка́к-нибудьберәр җылы сүз әйтү — сказа́ть како́е-нибудь тёплое сло́во
3) (о чём-л.; неопред. подразумеваемом) что́-нибудь, что́-либоберәр хәл булмагае — не случи́лось бы чего́(-нибудь)
берәр сүз әйт инде син дә — и ты скажи́ что́-нибудь
4) в знач. нареч. (при указании на приблизительную меру чего-л. в отношении времени, счёта, веса, количества) приблизи́тельно, почти́, о́коло, сберәр пот булыр төсле — похо́же, что (бу́дет) с пуд
берәр айдан кайтырлар — прие́дут приблизи́тельно че́рез ме́сяц
• -
2 көн
сущ.1) день; денёк, денёчек ( световой) || дневно́йкояшлы көн — со́лнечный денёк
шул ук көнне — в тот же (са́мый) день; в оди́н и тот же день
көн яктысында — при дневно́м све́те
көннәр озыная — дни стано́вятся длинне́е; дни прибавля́ют(ся)
көннең киче бар — у дня есть ве́чер
көнен барып көнен кайту — съе́здить в оди́н день
көнне үткәрү — проводи́ть день, корота́ть вре́мя
көн авышты — вре́мя уже́ за́ полдень
2) да́та ( календарная), срок, число́бүген нинди көн — како́й сего́дня день? како́е сего́дня число́?
атнаның беренче көне — пе́рвый день неде́ли
җыелышның көнен билгеләү — назна́чить день (да́ту) собра́ния
нәкъ көненә — то́чно в назна́ченный срок; день в день
айның соңгы көннәрендә — в после́дних чи́слах ме́сяца
шушы көннәрдә — со дня на́ день; в оди́н из ближа́йших дней
хатның язылу көне — да́та написа́ния письма́
Җиңү көне бәйрәме — пра́здник Дня побе́ды
туган көнне билгеләү — отме́тить день рожде́ния
3) день (су́тки)ял көне — выходно́й день
үткән көн — тре́тьего дня, позавчера́
икенче көнгә калдыру — отложи́ть на друго́й день
моннан берничә көн элек — не́сколько дней тому́ наза́д; за не́сколько дней до э́того
бүгенге көн белән яшәү — жить сего́дняшним днём
көн көнгә охшамас — день на́ день не прихо́дится
4) вре́мя, пери́од; срокнәкъ көне! — как раз (са́мое) вре́мя! са́мое удо́бное вре́мя!
бу көннән башлап — с э́того вре́мени (дня)
көне килгәч сөйләрмен — придёт срок (вре́мя), расскажу́
революция көннәрендә — в пери́од револю́ции
картлык көннәре — ста́рческий пери́од, ста́рческая жизнь, ста́рость
көне көне белән — вре́мя от вре́мени; времена́ми
5) разг. со́лнцекөн туды — со́лнце взошло́
көн бату — захо́д со́лнца; зака́т
көн кыздыра — со́лнце печёт
ашлыкны көнгә тарату — суши́ть зерно́ на со́лнце
6) пого́дакөн бозылды — пого́да испо́ртилась
иртәгә көн аяз булачак — за́втра бу́дет я́сная пого́да
7) перен. жизнь, житьё, житьё-бытьё; существова́ниесинең көннәр алда әле — твоя́ жизнь ещё впереди́
балык көне күл белән, егет көне ил белән — (посл.) жизнь ры́бы свя́зана с о́зером, жизнь мо́лодца - с наро́дом
8) перен. судьба́, у́частьнинди көнгә калдык бит! — кака́я у́часть (нас) пости́гла! до чего́ (мы) до́жили
•- көн аша- көн буе
- көн буена
- көн дә
- көн караңгылану
- көн күбәләкләре
- көн саен
- көн саен була торган
- көн тигезлеге
- көн туу
- көн уртасы
- көн уртасында
- көн урталарында
- көн уртасындагы
- көн үткәрү
- көн элгәре
- көн эчендә
- көн яктылыгы
- көн яктыру
- көнен күрсәтү
- көннеке көнгә
- көннәр буе
- көннең көн буе••көн дими, төн дими — не счита́ясь со вре́менем; кру́глые су́тки
көн дә бәйрәм, көн дә туй — ка́ждый день пра́здник
көн дә көн дә — каждодне́вно, постоя́нно; день за днём
көн (көннең) кадагына сугу — ≈≈ на зло́бу дня
көн кичерү — см. көн итү
көн күзе йомылу — темне́ть
көн күрсәтмәү (бирмәү) — житья́ не дава́ть (кому-л.), держа́ть в чёрном те́ле; сжива́ть со́ свету (кого-л.)
көн тәртибе — пове́стка (поря́док) дня
көн үткән саен — с ка́ждым днём; день ото дня́, чем да́льше
көн яктысын күрмим — ( клятвенное изречение) пусть не уви́жу све́та (бе́лого)
(нинди) көнгә калу; (кем) көненә калу — оказа́ться (оста́ться) (в каком-л.) тру́дном положе́нии
көнгә чыгару — вы́вести на чи́стую во́ду; разоблачи́ть
көне бүген түгел — ещё не наста́ло вре́мя; не сего́дня, когда́-нибудь да попадёшь
көне җитеп килү — быть на снося́х
көне килү — пришло́ (наста́ло) (чьё-л.) вре́мя
көннәр эчендә — в счи́танные дни
көнне көнгә ялгау (ялгап бару) — свести́ (своди́ть) концы́ с конца́ми (букв. соединя́ть оди́н день с други́м)
көннең кадагына сугу — затра́гивать зло́бу дня; быть злободне́вным, своевре́менным
көннең көне буе(на) — це́лый день; см. тж. көнозын
- көн юккөннең көнендә — ка́ждый день; что ни день, то; изо дня́ в день, ежедне́вно
- көн итү
- көн күрү
- көн кебек ачык
- көн бетү
- көне бетү
- көне җитү
- көннәрдән бер көн
- көннәрдән бер көнне
- көннәрнең берендә
- көннәре санаулы
- көнне төнгә ялгап -
3 оя
сущ.1) в разн. знач. гнездо́ || гнездово́йкошлар оясы — пти́чьи гнёзда
тиен оясы — бе́личье гнездо́
гөмбәләр оясы — гнездо́ грибо́в
пулемёт оясы — пулемётное гнездо́
сүзләр оясы — (лингв.) гнездо́ слов
оя тишеге — гнездово́е отве́рстие
оясында ни булса, очканда шул булыр — (посл.) что в гнезде́, то и в полёте (т. е. каково воспитание, таково и поведение)
2) нора́, но́рка (лисицы, суслика), берло́га ( медведя), ло́говище, ло́гово (зайца, волка, медведя)3) перен.; разг. хиба́ра, лачу́га, берло́га, конура́ (о маленьком, убогом жилище)4) с.-х. лу́нка, гнездо́кыяр ояларына су сибү — поли́ть лу́нки огурцо́в
5) с числ. колич. вы́водокбер оя каз бәбкәләре — гуси́ный вы́водок
бер оя бүре балалары — во́лчий вы́водок
6) анат. лу́нка; впа́динатеш оясы — зубна́я лу́нка
күз оясы — глазна́я впа́дина (орби́та)
7) перен. семья́, дом, оча́ганың да бит оясы, балалары бар — у него́ ведь то́же семья́, де́ти
туган оядан аерылу — расста́ться с родны́м очаго́м (гнездом, домом)
8) перен.; неодобр. прито́н, гнездо́, ло́говобандитлар оясы — ло́гово банди́тов
эчкечеләр оясы — прито́н пья́ниц (кути́л)
9) перен. ме́сто, где мно́го чего́оясы инде анда җиләкнең! — там я́год нава́лом!
10) приста́нище, исто́чник, расса́дник (чего-л.)фәнни фикерләр оясы — исто́чник нау́чных мы́слей
зарарлы авырулар оясы — приста́нище инфекцио́нных боле́зней
•- оя итү- оя кору
- оя тавыгы
- оя ясау••оя башы — пе́рвенец
оя тарату (туздыру) — запусти́ть (разру́шить) дом (хозя́йство, семе́йный оча́г)
ояга бәйләнмәгән — незави́симый от семьи́ (до́ма); холосто́й; нежена́тый (или незаму́жняя)
оясы белән актару (туздыру) — отомсти́ть всей семье́ (всему́ ро́ду)
- оя төбе
См. также в других словарях:
шұғыл берілетін мәлімет — (Оперативная сводка) өз әскерлерінің қимылдары, жағдайы, орны және, әдетте, өткен тәуліктегі қарсыласы туралы мәлімет берілетін құрама (бірлестік) штабының жауынгерлік есептік ақпараттық құжаты. Ш.б.м. жүйесімен төменгі мәліметтер беріледі:… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
тузгыту — 1. Берегеп, өелеп, укмашып торган нәрсәләрне тәртипсез рәв. төрле якка тарату, тәртипсез рәв. тырпайту. Җилфердәтү, туздыру 2. Билгеле бер тәртиптә торган, урнашкан нәрсәләрне тәртипсез рәв. тарату, сибү, чуалту 3. күч. Берәр төркемне кыйрату;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туздыру — I. 1. Төрле якка тарату, очырту (тузан, йон, салам кар, көл һ. б. тур.). (Җил белән) төрле яка тузгыту, җилфердәтү, тирбәтү (чәч, ял һ. б. тур.) 2. Билгеле бер тәртиптә яки үз урынында торган әйберләрне төрле якка ыргыту, тәртипсез рәвештә тарату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәчү — 1. ЧӘЧҮ ЧӘЧҮ – Әзерләнгән туфракка орлыклар салу, сибү. Басуда башкарыла торган эшнең бер төре буларак, чәчү эше язгы чәчү 2. Төрле җиргә төшерү, ташлау, сибү. чәчрәтү төкерек чәчү. күч. Төрле җирдә барлыкка китерү, тарату 3. Җирне чәчелгән ашлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тултыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тутыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яну — 1. Кислород яки башка окисьлаштыргыч матдә белән кызу темпта кушылу, окисьлашу реакциясе 2. Ут тәэсирендә юкка чыгу, һәлак булу. Мич, учак һ. б. ш. ны ягу тур. 3. Яктылык тарату, чәчү лампа яну. Яктыртып тору (кояш, йолдызлар тур.) 4. Авыру яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куу — 1. Урыннан китәргә мәҗбүр итү. Сөрү, еракка җибәрү, читләштерү. Тарату җыенны куу 2. Качучы, йөгерүчене эзәрлекләп, артыннан калмыйча килү. Качарга мәҗбүр итү һәм эзәрлекләп бару 3. Алдарак баручының артыннан җитәр өчен тизлекне арттыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сату — I. 1. Билгеле бер хакка бөтенләйгә бирү 2. күч. Серне һ. б. хыянәтчел рәв. әйтү, белдерү 3. күч. Берәүгә карата хыянәт эшләү 4. күч. Исемне, намусны һ. б. сыйфатларны хурлый торган эш эшләү намусын саткан хыянәтче 5. күч. Берәр төрле мораль… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таралу — (ТАРАЛЫШУ) (ТАРАТУ) – I. 1. Бүлгәләнү, төрле якка китү (өер, төркем, җыен һ. б. тур.) Берәр урыннан кайсы да булса бер якка вакытлыча яки бөтенләйгә күчеп китү 2. Төрле җиргә сибелеп, чәчелеп урнашу 3. күч. Тармаклану, ботаклану 4. Һава киңлегенә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
паналау ғимараттарының желдеткіші — (Вентиляция убежища) паналау ғимаратында тазартылған ауаның берілуі мен бірдей мөлшерде бөлінуін және онда паналаушылар болған барлық уақыт ішінде температуралық ылғалдық режіммен ауаның құрамының қалыпты сақталуын қамтамасыз ететін желдету… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
